Du lịch bền vững đã và đang trở thành xu hướng được ưa chuộng toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng phức tạp. Người Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này khi ý thức về môi trường và trách nhiệm xã hội ngày càng được nâng cao. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu 10 xu hướng du lịch bền vững nổi bật năm 2024 phù hợp với người Việt Nam, giúp bạn không chỉ trải nghiệm những chuyến đi tuyệt vời mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển cộng đồng địa phương.
Du Lịch Bền Vững là gì?
Trước khi đi vào các xu hướng cụ thể, cần hiểu rõ khái niệm du lịch bền vững. Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), du lịch bền vững là “du lịch có tính đến đầy đủ các tác động kinh tế, xã hội và môi trường hiện tại và tương lai, đáp ứng nhu cầu của du khách, ngành công nghiệp, môi trường và cộng đồng địa phương”.
Đơn giản hơn, du lịch bền vững là phương thức du lịch giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, tôn trọng văn hóa địa phương và mang lại lợi ích kinh tế cho cộng đồng sở tại. Điều này đặc biệt quan trọng đối với Việt Nam – một quốc gia có tài nguyên du lịch phong phú nhưng cũng đang đối mặt với nhiều thách thức về môi trường.
1. Du lịch chậm (Slow Tourism)
Du lịch chậm đang trở thành xu hướng được nhiều người Việt ưa chuộng trong năm 2024. Không còn khái niệm “phải đi thật nhiều điểm trong thời gian ngắn”, du khách giờ đây chọn ở lại một điểm đến lâu hơn, khám phá sâu hơn về văn hóa, con người và ẩm thực địa phương.
Các điểm đến như Hội An, Mai Châu, Mộc Châu hay Côn Đảo là những nơi lý tưởng để thực hành du lịch chậm. Tại đây, du khách có thể dành thời gian tìm hiểu các làng nghề truyền thống, tham gia các lớp học nấu ăn địa phương, hay đơn giản là hòa mình vào nhịp sống bình yên của người dân.
Du lịch chậm không chỉ giúp giảm thiểu lượng khí thải carbon do di chuyển thường xuyên, mà còn tạo ra những trải nghiệm sâu sắc hơn, để lại những kỷ niệm đáng nhớ cho du khách.
2. Homestay và Farmstay – Gắn kết với cộng đồng địa phương
Năm 2024 chứng kiến sự bùng nổ của mô hình homestay và farmstay tại Việt Nam, đặc biệt ở các vùng nông thôn và miền núi. Thay vì ở những khách sạn cao cấp, nhiều du khách Việt giờ đây lựa chọn lưu trú tại nhà dân hoặc các trang trại để trải nghiệm cuộc sống thực tế của người địa phương.
Tại Sapa, Hà Giang, Mộc Châu hay các tỉnh Tây Nguyên, du khách có thể sống cùng các gia đình dân tộc thiểu số, học hỏi về văn hóa, tập quán và tham gia vào các hoạt động nông nghiệp như trồng lúa, chăn nuôi hay thu hoạch cà phê. Điều này không chỉ mang lại trải nghiệm độc đáo mà còn tạo thu nhập trực tiếp cho người dân địa phương.
Mô hình này đặc biệt phù hợp với người Việt trẻ, những người mong muốn tìm hiểu về văn hóa truyền thống của đất nước trong khi vẫn đóng góp tích cực cho cộng đồng sở tại.
3. Du lịch không rác thải (Zero-waste Tourism)
Trong bối cảnh ô nhiễm nhựa đang là vấn nạn toàn cầu, du lịch không rác thải đã trở thành phong trào đáng chú ý tại Việt Nam. Nhiều du khách giờ đây thực hiện các chuyến đi với cam kết hạn chế tối đa việc tạo ra rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa một lần.
Các biện pháp đơn giản như mang theo bình nước cá nhân, túi vải, ống hút tre hoặc inox, đồ dùng ăn uống có thể tái sử dụng… đều là những cách thực tiễn để giảm thiểu rác thải khi đi du lịch. Nhiều tour du lịch eco-friendly hiện cũng đã bao gồm các hoạt động như nhặt rác tại bãi biển hay dọn dẹp đường mòn trong rừng.
Xu hướng này đặc biệt phổ biến tại các điểm du lịch biển như Phú Quốc, Nha Trang, Đà Nẵng – những nơi đang phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm nhựa nghiêm trọng. Nhiều resort và khách sạn tại đây cũng đã bắt đầu loại bỏ đồ nhựa dùng một lần, thay vào đó bằng các sản phẩm thân thiện với môi trường.
4. Du lịch dựa vào thiên nhiên (Nature-based Tourism)
Với hệ sinh thái đa dạng từ rừng đến biển, Việt Nam là điểm đến lý tưởng cho du lịch dựa vào thiên nhiên. Năm 2024, ngày càng nhiều người Việt tìm đến các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên để tận hưởng không gian xanh và tìm hiểu về đa dạng sinh học.
Vườn quốc gia Cát Tiên, Cúc Phương, Bạch Mã hay U Minh Thượng là những điểm đến hấp dẫn cho hoạt động quan sát chim, đi bộ đường rừng hay cắm trại dã ngoại. Các tour khám phá đa dạng sinh học biển tại Côn Đảo hay Phú Quốc cũng ngày càng thu hút nhiều du khách có ý thức về môi trường.
Điểm đặc biệt là trong năm 2024, nhiều chương trình du lịch này đã tích hợp các yếu tố giáo dục môi trường, giúp du khách không chỉ ngắm nhìn vẻ đẹp thiên nhiên mà còn hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc bảo tồn các hệ sinh thái.
5. Du lịch tình nguyện (Voluntourism)
Du lịch kết hợp với hoạt động tình nguyện đang trở thành xu hướng ngày càng phổ biến trong giới trẻ Việt Nam. Nhiều người chọn dành một phần thời gian chuyến đi của mình để tham gia các dự án cộng đồng như dạy học, xây dựng cơ sở hạ tầng, bảo tồn môi trường hay hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương.
Các tỉnh miền núi phía Bắc, vùng đồng bằng sông Cửu Long hay các hải đảo xa xôi thường là điểm đến của loại hình du lịch này. Đặc biệt, sau đại dịch COVID-19, nhiều tổ chức phi chính phủ và doanh nghiệp xã hội đã tạo ra các chương trình voluntourism nhằm hỗ trợ phục hồi kinh tế cho các cộng đồng bị ảnh hưởng.
Tuy nhiên, điều quan trọng là các hoạt động tình nguyện phải thực sự mang lại lợi ích cho cộng đồng sở tại, tránh tạo ra sự phụ thuộc hay gây tổn hại đến văn hóa địa phương. Du khách cần nghiên cứu kỹ và lựa chọn các tổ chức uy tín để tham gia.
6. Du lịch ẩm thực bền vững (Sustainable Food Tourism)
Ẩm thực luôn là một phần không thể thiếu trong văn hóa Việt Nam, và năm 2024 chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của du lịch ẩm thực bền vững. Xu hướng này tập trung vào việc thưởng thức các món ăn địa phương được chế biến từ nguyên liệu sạch, hữu cơ và có nguồn gốc rõ ràng.
Người Việt ngày càng ưa chuộng các tour khám phá ẩm thực tại các chợ địa phương, tham gia vào các lớp học nấu ăn truyền thống, hay thưởng thức ẩm thực đặc sản tại các nhà hàng có chứng nhận bền vững. Nhiều tour ẩm thực còn kết hợp với việc thăm các trang trại hữu cơ, tìm hiểu về nguồn gốc thực phẩm và quy trình sản xuất bền vững.
Đồng bằng sông Cửu Long, Hội An, Huế hay Hà Nội là những “thiên đường ẩm thực” nơi du khách có thể vừa thưởng thức hương vị đặc trưng vừa góp phần bảo tồn các giá trị ẩm thực truyền thống. Việc chọn thưởng thức món ăn địa phương còn giúp giảm lượng khí thải carbon do vận chuyển thực phẩm từ xa đến.
7. Du lịch số hóa thân thiện với môi trường (Eco-digital Tourism)
Sự phát triển công nghệ đã mở ra một xu hướng mới trong du lịch bền vững: du lịch số hóa thân thiện với môi trường. Trong năm 2024, ngày càng nhiều người Việt sử dụng các ứng dụng di động để lên kế hoạch, đặt dịch vụ và tìm kiếm thông tin về các điểm đến, hoạt động và dịch vụ du lịch bền vững.
Các ứng dụng như “Green Steps Vietnam” hay “ECO Vietnam” giúp du khách tìm thấy các điểm đến, nhà hàng, khách sạn thân thiện với môi trường. Vé điện tử, hóa đơn điện tử và sách hướng dẫn du lịch số cũng trở nên phổ biến, giúp giảm thiểu việc sử dụng giấy.
Một số công viên quốc gia và khu bảo tồn cũng đã áp dụng công nghệ thực tế ảo (VR) hay thực tế tăng cường (AR) để nâng cao trải nghiệm giáo dục môi trường mà không làm ảnh hưởng đến các hệ sinh thái nhạy cảm. Xu hướng này đặc biệt phù hợp với thế hệ người Việt trẻ – những người vốn đã quen thuộc và thành thạo với công nghệ số.
8. Du lịch cộng đồng dựa trên văn hóa bản địa (Indigenous Cultural Tourism)
Với 54 dân tộc anh em, Việt Nam có nền văn hóa đa dạng và phong phú. Năm 2024, du lịch cộng đồng dựa trên văn hóa bản địa trở thành xu hướng hot khi ngày càng nhiều người Việt muốn tìm hiểu sâu hơn về văn hóa truyền thống của chính đất nước mình.
Các mô hình du lịch cộng đồng tại các làng dân tộc thiểu số ở Tây Bắc, Tây Nguyên hay vùng Đồng bằng sông Cửu Long đều thu hút đông đảo du khách. Tại đây, du khách có thể tham gia vào các lễ hội truyền thống, học hỏi về nghề thủ công, thưởng thức âm nhạc dân gian hay tìm hiểu về kiến trúc nhà cổ truyền.
Điểm đặc biệt của du lịch cộng đồng bền vững là phần lớn lợi nhuận được giữ lại cho cộng đồng sở tại, giúp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đồng thời cải thiện sinh kế cho người dân. Mô hình này cũng khuyến khích việc trao quyền cho phụ nữ và người dân tộc thiểu số, tạo ra cơ hội phát triển bình đẳng.
9. Du lịch xanh nội địa (Domestic Green Tourism)
Sau đại dịch COVID-19, xu hướng du lịch nội địa tiếp tục phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam. Năm 2024, nhiều người chọn khám phá các điểm đến trong nước với phương thức “xanh” hơn – sử dụng phương tiện công cộng, xe đạp hoặc đi bộ thay vì xe máy hay ô tô cá nhân.
Các tour du lịch xe đạp tại Hội An, Huế, Ninh Bình hay đi bộ khám phá phố cổ Hà Nội, Hội An ngày càng được ưa chuộng. Nhiều thành phố cũng đã và đang phát triển hệ thống xe đạp công cộng, xe buýt điện hay tàu điện để phục vụ nhu cầu di chuyển xanh của du khách.
Du lịch xanh nội địa không chỉ giúp giảm lượng khí thải carbon mà còn tạo ra trải nghiệm du lịch chậm rãi, sâu sắc hơn. Đồng thời, việc chọn các điểm đến gần giúp người Việt có cơ hội khám phá vẻ đẹp của chính quê hương mình, góp phần phát triển kinh tế địa phương một cách bền vững.
10. Du lịch chữa lành kết hợp với thiên nhiên (Nature-based Healing Tourism)
Xu hướng du lịch cuối cùng trong danh sách năm 2024 là du lịch chữa lành dựa vào thiên nhiên. Trong nhịp sống hối hả của đô thị, ngày càng nhiều người Việt tìm đến thiên nhiên để cân bằng tinh thần và phục hồi sức khỏe thể chất.
Các khu nghỉ dưỡng eco-friendly tại Đà Lạt, Mộc Châu, hay các vùng núi phía Bắc cung cấp các hoạt động như tắm rừng (forest bathing), yoga, thiền định giữa thiên nhiên. Ngoài ra, các liệu pháp chữa lành truyền thống như tắm lá thuốc của người H’mông, tắm bùn khoáng tại Nha Trang hay liệu pháp mát-xa thảo dược cũng rất được ưa chuộng.
Điểm đặc biệt của xu hướng này là việc kết hợp giữa y học cổ truyền Việt Nam với các nguyên tắc du lịch bền vững, tạo ra mô hình du lịch vừa mang lại lợi ích sức khỏe cho du khách vừa bảo tồn các giá trị văn hóa và tài nguyên thiên nhiên.
Lời kết
Du lịch bền vững không phải là một xu hướng tạm thời mà đang dần trở thành tiêu chuẩn mới trong ngành du lịch Việt Nam. Trong năm 2024, 10 xu hướng du lịch bền vững nêu trên không chỉ mang lại những trải nghiệm độc đáo, ý nghĩa cho du khách Việt mà còn góp phần bảo vệ môi trường, bảo tồn văn hóa và phát triển cộng đồng.
Dù bạn là người yêu thích thiên nhiên, đam mê văn hóa, hay đơn giản chỉ muốn có một kỳ nghỉ thư giãn, du lịch bền vững luôn có những lựa chọn phù hợp. Hãy trở thành một du khách có trách nhiệm, lựa chọn những phương thức du lịch thân thiện với môi trường và tôn trọng cộng đồng địa phương.
Bởi vì, như một câu nói nổi tiếng: “Chúng ta không thừa kế Trái Đất từ tổ tiên mà đang mượn nó từ con cháu chúng ta”. Mỗi hành động nhỏ trong cách chúng ta du lịch đều có thể tạo ra tác động lớn đối với tương lai của ngành du lịch và hành tinh của chúng ta.